Elektronizacja ewidencji wyrobów akcyzowych

Czym jest podatek akcyzowy?

Podatek akcyzowy – potocznie zwany mianem akcyzy – to rodzaj podatku pośredniego. W odróżnieniu od podatku od towarów i usług, nie ma on charakteru powszechnego, a tym samym obejmuje jedynie wybrane kategorie produktów. Charakter akcyzy określany jest jako cenotwórczy co oznacza, że jest ona wliczona w cenę sprzedaży, a zatem obciąża ostatecznego nabywcę towaru.

W przypadku Unii Europejskiej podstawowym aktem prawa wspólnotowego w zakresie akcyzy jest dyrektywa Rady 2008/118/WE, natomiast w wypadku Polski swego rodzaju odpowiednikiem wspomnianego powyżej aktu prawnego są zapisy zawarte w ustawie o podatku akcyzowym oraz rozporządzeniu Ministra Finansów wydanym na podstawie delegacji zawartych w w/w ustawie.

Czynności obligujące do odprowadzenia podatku akcyzowego

Obowiązek odprowadzania podatku akcyzowego obejmuje producentów i importerów wyrobów objętych akcyzą, zajmujących się ich produkcją, wyprowadzeniem wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego, ich sprzedażą (na terenie Polski), eksportem i importem, nabyciem wewnątrzwspólnotowym i dostawą wewnątrzwspólnotową, nabyciem lub posiadaniem (jeśli od w/w towarów nie odprowadzono akcyzy), a także w przypadku, gdy doszło do powstania ubytków bądź niedoborów towarów akcyzowych zharmonizowanych w czasie ich produkcji, magazynowania, przerobu, zużycia lub też przewozu.

Należy przy tym zaznaczyć, iż do grupy wyrobów akcyzowych zharmonizowanych zaliczane są paliwa silnikowe, oleje opałowe i gaz, energia elektryczna, napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe. Grupa wyrobów akcyzowych niezharmonizowanych obejmuje pozostałe wyroby akcyzowe, a zatem np. samochody osobowe, kosmetyki, wyroby perfumeryjne, skóry futerkowe.

Podstawa opodatkowania

Ze względu na zróżnicowanie przedmiotu opodatkowania, ustawa wyszczególnia różne podstawy opodatkowania. W przypadku wyrobów energetycznych są to litry, kilogramy lub wartość energetyczna; dla wyrobów tytoniowych – ilość sztuk wyrobów lub kilogramów; dla energii elektrycznej – ilość w megawatogodzinach; dla napojów alkoholowych – ilość hektolitrów napoju; dla samochodów osobowych – kwota należna z tytułu sprzedaży na terytorium kraju, kwota, jaką podatnik jest obowiązany zapłacić za samochód osobowy (w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego) bądź też wartość celna (import). W związku z powyższym wyróżnia się trzy rodzaje stawek podatkowych, a mianowicie stawki kwotowe obejmujące wyroby energetyczne, energię elektryczną, napoje alkoholowe; stawki procentowe uwzględniające samochody osobowe (stawka progresywna dwuszczeblowa); jak również stawki kwotowo-procentowe odnoszące się do wyrobów tytoniowych.

Zmiany w zakresie deklaracji podatkowych w podatku akcyzowym

Zmiany w deklaracjach podatkowych dotyczących podatku akcyzowego weszły w życie 1 lipca 2021 r. Podstawę prawną ich wprowadzenia stanowi ustawa z 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 694). Tym samym podatnicy prowadzący własną działalność gospodarczą zobowiązani są do składania deklaracji akcyzowej za pomocą środków komunikacji elektronicznej, poprzez portal PUESC. Powyższe przepisy nie obejmują swoim zakresem osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej.

Comiesięczne składanie deklaracji akcyzowej obowiązuje w przypadku:

produkcji wyrobów akcyzowych poza składem podatkowym,
zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy,
opodatkowania wyrobów węglowych, energii elektrycznej, suszu tytoniowego oraz wyrobów gazowych.

Rodzaje składanych deklaracji

AKC-4/AKC-4zo – dotyczy podatku akcyzowego m.in. od wyrobów tytoniowych, napojów alkoholowych, paliw silnikowych,

AKC-WW – dotyczy podatku akcyzowego od wyrobów węglowych,

AKC-WG – dotyczy nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów gazowych (z wyłączeniem gazu do napędu silników spalinowych),

AKC-EN – dotyczy nabycia wewnątrzwspólnotowego energii elektrycznej,

AKC-ST/AKC-STn – dotyczy. podatku akcyzowego od suszu tytoniowego.

Termin składania deklaracji

Deklaracje należy złożyć:

do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy,
do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie procedury zawieszenia poboru akcyzy skutkujące powstaniem zobowiązania podatkowego,
w przypadku wyrobów węglowych do 25. dnia drugiego miesiąca od kwartału/miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy,
w przypadku energii elektrycznej i wyrobów gazowych termin wiąże się z upływem terminu płatności lub z zużyciem/użyciem tych wyrobów.

Kwartalne składanie deklaracji akcyzowej obowiązuje w przypadku:

produktów, które zostały zwolnione od akcyzy (wyjątek stanowią zwolnienia częściowe, zwolnienia realizowane przez zwrot akcyzy, zwolnienia ubytków wyrobów akcyzowych, całkowite zniszczenie wyrobów akcyzowych)
produktów opodatkowanych zerową stawką akcyzy, które wskazano w załączniku nr 2 do ustawy o podatku akcyzowym, dla których nie wystąpił obowiązek złożenia deklaracji za okresy miesięczne.

Deklaracja uwzględniać będzie ilości wyrobów akcyzowych wraz ze stawką akcyzy i podatkiem akcyzowym, który należałoby uiścić w razie niespełnienia warunków uprawniających do zwolnienia lub też zastosowania stawki zerowej.

Nowe wzory deklaracji w sprawie podatku akcyzowego oraz deklaracji w sprawie przedpłaty podatku akcyzowego

Wspomniane powyżej zmiany dotyczące sposobu składania deklaracji akcyzowych nie są jedynymi nowelizacjami, jakie ustawodawca wprowadził w ostatnim czasie. 1 stycznia 2022 r. weszło w życie nowe rozporządzenie określające wzory deklaracji w sprawie podatku akcyzowego oraz deklaracji w sprawie przedpłaty podatku akcyzowego. Tym samym rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2021 r. w sprawie wzorów deklaracji podatkowych w sprawie podatku akcyzowego oraz deklaracji w sprawie przedpłaty podatku akcyzowego zastąpiło obowiązujące do końca 2021 r. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 stycznia 2018 r. w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku akcyzowego oraz deklaracji w sprawie przedpłaty akcyzy (Dz. U. z 2020 r. poz. 2231 oraz z 2021 r. poz. 1175).

Wprowadzone zmiany o charakterze uszczegóławiającym obejmują swoim zakresem wyroby zwolnione od podatku akcyzowego, wskazanie danych identyfikacyjnych osoby podpisującej deklarację, wprowadzenie pola pozwalającego na (jednoczesne ze złożeniem korekty deklaracji) wnioskowanie o zwrot nadpłaty powstałej w wyniku tej korekty (zgodnie z art. 75 ustawy – Ordynacja Podatkowa oraz zmiany porządkujące i doprecyzowujące).

Nowe wzory obowiązują w przypadku następujących typów deklaracji akcyzowych:

AKC/AKCzo (Deklaracja w sprawie podatku akcyzowego) oraz formularzy szczegółowych o podatku akcyzowym od poszczególnych grup wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych:

AKC/A (podatek akcyzowy od alkoholu etylowego),
AKC/B (podatek akcyzowy od wina, napojów fermentowanych i wyrobów pośrednich),
AKC/C (podatek akcyzowy od piwa),
AKC/D (podatek akcyzowy od paliw silnikowych z wyłączeniem gazu),
AKC/E (podatek akcyzowy od samochodów osobowych),
AKC/F (podatek akcyzowy od wyrobów tytoniowych),
AKC/H (podatek akcyzowy od energii elektrycznej),
AKC/I (podatek akcyzowy od paliw opałowych z wyłączeniem wyrobów węglowych i wyrobów gazowych),
AKC/J (podatek akcyzowy od gazu do napędu silników spalinowych),
AKC/K (podatek akcyzowy od preparatów smarowych, olejów smarowych i pozostałych olejów),
AKC/L (podatek akcyzowy od wyrobów gazowych z wyłączeniem gazu do napędu silników spalinowych),
AKC/M (podatek akcyzowy od płynu do papierosów elektronicznych),
AKC/N (podatek akcyzowy od wyrobów nowatorskich).

AKC-WW (deklaracja w sprawie podatku akcyzowego od wyrobów węglowych),
AKC-EN (deklaracja w sprawie podatku akcyzowego od nabycia wewnątrzwspólnotowego energii elektrycznej),
AKC-ST/AKC-STn (deklaracja w sprawie podatku akcyzowego od suszu tytoniowego),
AKC-WG (deklaracja w sprawie podatku akcyzowego od nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów gazowych (z wyłączeniem gazu do napędu silników spalinowych),
AKC-KZ (deklaracja kwartalna w sprawie podatku akcyzowego od wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od podatku akcyzowego i zerową stawką podatku akcyzowego),
AKC-PA (deklaracja w sprawie przedpłaty podatku akcyzowego).

Wśród najistotniejszych zmian, jakie zostały wprowadzone w w/w wzorach dokumentów, wymienić należy m.in. wprowadzenie informacji dotyczącej obowiązku składania deklaracji w postaci elektronicznej tj. „składanie w postaci elektronicznej: www.puesc.gov.pl.” (we wzorach dla AKC-4/AKC-4zo, AKC-WW, AKC-ST/STn, AKC-EN oraz AKC-PA), jak również dodanie w części A wzorów AKC/AKCzo, AKC-WW, AKC-EN, AKC-WG, AKC-ST/AKC-STn i AKC-PA wspomnianego wcześniej pola „wniosek o stwierdzenie nadpłaty powstałej w wyniku korekty deklaracji” oraz miejsca na uzasadnienie (gdzie należy wpisać także wnioskowaną kwotę nadpłaty). Jeszcze do końca 2021r. podatnicy składający korektę deklaracji w postaci elektronicznej, chętni także na złożenie wniosku o stwierdzenie nadpłaty powstałej w wyniku tej korekty nie mieli możliwości jednoczesnego złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Aktualnie wnioskowanie o stwierdzenie nadpłaty wymaga jedynie zaznaczenia opisywanego pola wraz z uzasadnieniem i wskazaniem kwoty.

Ważność znaków akcyzy na wyroby nowatorskie

Na mocy odświeżonego art. 136 ust. 6 ustawy, wyroby nowatorskie oznaczone znakami akcyzy w roku 2021, zachowują ważność do 28 lutego 2022 r. W praktyce oznacza to, że wyroby nowatorskie z banderolami nadanymi w ubiegłym roku, mogą być sprzedawane jedynie do końca bieżącego miesiąca (tj. 02.2022 r.) Po upływie wskazanego terminu, towary przeznaczone do dalszej sprzedaży muszą zostać oznaczone banderolami legalizacyjnymi. (Podstawa prawna: Ustawa z dnia z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2313)

Wzrost i obniżka akcyzy na wybrane wyroby alkoholowe i tytoniowe

Wprowadzone w styczniu 2022r. zmiany w przepisach akcyzowych skutkowały wzrostem podatku akcyzowego na wyroby alkoholowe oraz tytoniowe o 10%, jak również powstaniem tzw. Mapy Akcyzowej czyli harmonogramem zmian stawek podatku, jakie zostaną wprowadzone w ciągu kolejnych 5 lat (dla alkoholu po 5 proc. r/r w latach 2023-2027; dla papierosów, tytoniu do palenia i wyrobów nowatorskich po 10 proc. w latach 2023-2027). Jako cel powstania Mapy Akcyzowej ustawodawca wskazuje umożliwienie producentom przygotowania się do zmian w prawie i odpowiedniego kształtowania swojej polityki cenowej.

Tym samym od 1 stycznia 2022 r. podwyższone zostały stawki podatku akcyzowego dla alkoholu etylowego, piwa, wina, napojów fermentowanych i wyrobów pośrednich o 10% (podwyżka nie uwzględnia cydru i perry o zawartości alkoholu do 5% obj.) Podwyższeniu uległa również minimalna stawka akcyzy na papierosy (ze 100% do 105% całkowitej kwoty akcyzy), jak również
stawka akcyzy na wyroby nowatorskie (poprzez podniesienie stawki kwotowej o 100%). Ponadto ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie minimalnej stawki akcyzy na tytoń do palenia (w wysokości 100% całkowitej kwoty akcyzy).

Należy przy tym dodać, iż na mocy innej nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym, wprowadzone zostało obniżenie wysokości podatku akcyzowego (o połowę stawki akcyzy) dla tzw. niezależnych producentów napojów alkoholowych. Mowa między innymi o producentach win, miodów pitnych i wódek regionalnych.

Zgodnie z treścią komunikatu opublikowanego przez Ministerstwo Finansów, 29 października 2021 r. Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw, na mocy której przesunięto rozpoczęcie elektronicznego prowadzenia ewidencji i innych dokumentacji dotyczących wyrobów akcyzowych i znaków akcyzy na 1 stycznia 2023 roku. Tym samym do roku 2023 ewidencje oraz inne dokumentacje będą mogły być prowadzone nadal na dotychczasowych zasadach.